Tom Lanoye
Tom Lanoye
Tom Lanoye is een compleet en veelzijdig auteur. In de statuten van zijn in 1992 opgerichte n.v. L.A.N.O.Y.E. omschrijft hij zijn werk als 'alle vormen van teksten en schriftuur, zowel voor boeken, kranten, tijdschriften en andere drukwerken als voor toneelopvoeringen, cabaret- en zangvoorstellingen, dit alles onder eender welke vorm en in de meest ruime zin van het woord'. Die brede tekstbenadering maakte van hem een van de meest gelauwerde en veelgelezen dichters, romanschrijvers, polemisten, columnisten en theaterauteurs die Vlaanderen telt. Zes romans werden met succes verfilmd en zijn theaterteksten bezorgen hem internationale bijval. Zijn oeuvre werd in 2013 bekroond met de Constantijn Huygens-prijs en in 2023 werd Lanoye geridderd tot 'Chevalier de l'ordre français des Arts et des Lettres'. Typisch voor zijn werk is ook dat hij heel wat boeken en teksten bewerkt tot theatervoorstellingen waarin hij zelf de hoofdrol speelt. De performance ligt aan de basis van zijn schrijven: ‘Ik beschouw het performen als een onderdeel van niet alleen mijn auteurschap, maar van het auteurschap in het algemeen’.
Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig van de vorige eeuw was er in Vlaanderen een tendens merkbaar waarbij de mondelinge voordracht van poëzie niet langer beschouwd werd als een gunstig nevenverschijnsel, maar evolueerde naar professionalisering en doel op zich werd: auteurs gingen zich toeleggen op het schrijven van poëzie die in de eerste plaats bestemd was voor het podium. Tijdens en kort na zijn studententijd trok Tom Lanoye van optreden naar optreden waar hij zijn in eigen beheer uitgegeven gedichten declameerde tijdens legendarisch geworden avonden. Verschillende van die gedichten, zoals Neon! Een elegisch rockgedicht (1981) en Gent-Wevelgem (1982), verwierven daar al een cultstatus vooraleer ze in het officiële poëziedebuut In de piste (1984) terecht kwamen. Ook in de gedrukte tekst bleef echter het performance-karakter van deze poëzie bewaard: de bundel is opgevat als een circusvoorstelling die uitloopt in een ‘Grand Finale’ en de retorische middelen worden niet geschuwd: de overdrijving, de parodie, de vermenging van verschillende taalregisters en de absurde beeldspraak maken van deze gedichten grappige, herkenbare en vlot leesbare teksten. In Hanestaart (1990) toont Lanoye zich dan weer een hartstochtelijk romanticus die tegen beter weten in op zoek gaat naar authenticiteit en liefde.
De theaterteksten van Tom Lanoye zijn vaak be- en herwerkingen van bekende stukken van Shakespeare, de grote Russische theaterauteurs of de drama’s uit de oudheid. Dat schrijfprocédé past Lanoye eveneens toe in zijn twee bundels met poëzie die het licht zag tijdens de Eerste Wereldoorlog. Niemands Land (2002) bevat geen louter vertalingen van de Engelse War Poets, maar toont bewerkingen en herscheppingen van hun gedichten. In De overkant (2004) doet hij hetzelfde voor oorlogspoëzie van andere Europese dichters.
Van 2003 tot 2005 was Lanoye stadsdichter van Antwerpen, de eerste Belgische stad die een dergelijke functie in het leven riep. In deze functie schreef hij onder meer een gedicht dat geprint op een groot banier aan de zogenaamde Boerentoren, ‘Europa’s eerste wolkenkrabber', werd gehangen. Het gedicht is een liefdesverklaring van die toren aan de middeleeuwse toren van de O.-L.-Vrouwenkathedraal. Dit leidde tot beelden die een iconische status kregen. Later schreef Lanoye nog een antwoord van de kathedraaltoren aan de Boerentoren.
Tijdens de Poëzieweek 2019, verscheen het Poëziegeschenk Vrij - Wij? Deze bundel ontvangt elke lezer die tijdens de Poëzieweek voor een bepaald bedrag poëzie aanschaft in de boekhandel. Naar aanleiding van deze prestigieuze opdracht verscheen in januari 2019 eveneens een tweede druk van de verzamelbundel van Tom Lanoye, De meeste gedichten.
Zijn meest recente publicatie, de roman De draaischijf (2022), wordt omschreven als een vervolg op Hugo Claus's Het verdriet van België en belicht de culturele collaboratie in Vlaanderen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Bibliografie
Poëzie
In de piste. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1984
Bagger. Kritak, Leuven, 1984
Hanestaart. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1990
Niemands Land. Gedichten uit de Groote Oorlog. Prometheus, Amsterdam, 2002
Overkant. Moderne verzen uit de Groote Oorlog. Prometheus, Amsterdam, 2004
Stadsgedichten. Manteau/Prometheus, Antwerpen/Amsterdam, 2005
De meeste gedichten. Prometheus, Amsterdam, 2005
Vrij — wij?, CPNB, Amsterdam, 2019
Proza
Een slagerszoon met een brilletje. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1985
Alles moet weg. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1988
Kartonnen dozen. Prometheus, Amsterdam, 1991
Spek en bonen. Prometheus, Amsterdam, 1994
Het goddelijke monster. Prometheus, Amsterdam, 1997
Zwarte tranen. Prometheus, Amsterdam, 1999
Boze tongen. Prometheus, Amsterdam, 2002
Het derde huwelijk. Prometheus, Amsterdam, 2006
Sprakeloos. Prometheus, Amsterdam, 2009
Heldere hemel. Prometheus, Amsterdam, 2012
Gelukkige slaven. Prometheus, Amsterdam, 2013
Zuivering. Prometheus, Amsterdam, 2017
De draaischijf. Prometheus, Amsterdam, 2022
Links
De website van de dichter: www.lanoye.be
De website van zijn uitgever: uitgeverijprometheus.nl
Sponsors
