Artikel
De ‘mensenmuziek’ van Ilya Kaminsky
Make love and dance, against all reason
14 april 2015
De menselijke drift brengt uiteindelijk de voortdenderende machine tot stilstand. De personages in de gedichten van Kaminsky vrijen en dansen dikwijls tegen de klippen op. Vaak zijn ze doof. Ze horen niet wat er over hen gezegd wordt, wat er van hen wordt gedacht. Als er bevelen worden gegeven, kunnen ze die niet verstaan. Ze zijn doof maar horen toch overal muziek en dansen of de gelegenheid zich daar nu voor leent of niet.
Kaminsky werd in 1977 geboren in de havenstad Odessa in de voormalige Sovjet-Unie (thans Oekraïne) en kreeg met zijn familie in 1993 asiel in de Verenigde Staten. Hij debuteerde in 2002 met Musica Humana en publiceerde in 2004 de succesvolle bundel Dancing in Odessa. Een bundel die hem verschillende prijzen opleverde en die in meerdere talen werd vertaald. In 2011 bracht de Azul Press onder de titel Dovenrepubliek een selectie van Kaminsky’s werk in Nederlandse vertaling uit. Kaminsky schrijft zowel in het Engels als in het Russisch. Hij stelde met Susan Harris de Ecco Anthology Of International Poetry samen en hij vertaalde poëzie van Marina Tsvetaeva en Polina Barskova. Van zijn eigen werk verschenen al in verschillende landen vertalingen.
Kaminsky heeft niet alleen als dichter, docent, vertaler en poëzieredacteur gewerkt, maar is ook bij verschillende mensenrechtenorganisaties betrokken geweest. De ‘mensenmuziek’ boeit hem uitermate en zijn poëzie is dan ook een toonbeeld van levendige tegenstrijdigheden; niets menselijks is eraan vreemd. Hij heeft een scherp oog voor de absurditeit van het bestaan, beschrijft onverbloemd grimmig- en gruwelijkheden, maar is als observator alles behalve niet betrokken. Geweld wordt door hem helder en indringend beschreven, door de onsentimentele toon in de verte verwant aan het werk van de eveneens uit Odessa afkomstige schrijver Isaak Babel, aan wie Kaminsky enkele gedichten heeft gewijd. De teneur van Kaminsky’s werk is echter totaal anders dan die van Babel; liefdevoller, optimistischer. Zijn poëzie – doorspekt met religieuze beelden, gebeden en allegorieën – toont de andere wang. Geweld en dwang worden beantwoord met liefde, muziek en dans:
‘Het alledaagse is prachtig en in alle eerlijkheid, het is alles wat we hebben’. Voor de dichter Ilya Kaminsky gaat poëzie over het creëren van een parallelle werkelijkheid en daarmee over het scheppen van vrijheid. Veel van zijn gedichten ademen een op het eerste gezicht nonchalant lijkende ongehoorzaamheid. Wetten of ze nu door machthebbers zijn uitgevaardigd of voortkomen uit natuur of logica, worden niet opgevolgd of aanvaard. Mensen zijn geen machines, lijkt Kaminsky te willen zeggen.
Bijvoorbeeld in het gedicht: ‘Terwijl haar man slaapt vertelt Sonja een verhaal’. Een gedicht dat, zoals vaker bij Kaminsky, de vorm van een parabel aanneemt:
. . . precies voor de naderende trein liggen
een man en een vrouw in de sneeuw te neuken.
[. . .]
Denk ook eens aan de naderende trein,
waarin de conducteur fluit, de bel luidt en schreeuwt
alsof hij niet wil geloven dat ze doof zijn.
Denk ook eens, mijn lief, aan die doofheid
en aan de man, de aardse vorm ervan.
De trein stopt, de conducteur fluistert
Moge jullie de loterij winnen en alles uitgeven aan dokters!
De vrouw trekt haar jas recht en lacht –
‘Een van ons moest het eerst stoppen. Ik kon niet.’
een man en een vrouw in de sneeuw te neuken.
[. . .]
Denk ook eens aan de naderende trein,
waarin de conducteur fluit, de bel luidt en schreeuwt
alsof hij niet wil geloven dat ze doof zijn.
Denk ook eens, mijn lief, aan die doofheid
en aan de man, de aardse vorm ervan.
De trein stopt, de conducteur fluistert
Moge jullie de loterij winnen en alles uitgeven aan dokters!
De vrouw trekt haar jas recht en lacht –
‘Een van ons moest het eerst stoppen. Ik kon niet.’
De menselijke drift brengt uiteindelijk de voortdenderende machine tot stilstand. De personages in de gedichten van Kaminsky vrijen en dansen dikwijls tegen de klippen op. Vaak zijn ze doof. Ze horen niet wat er over hen gezegd wordt, wat er van hen wordt gedacht. Als er bevelen worden gegeven, kunnen ze die niet verstaan. Ze zijn doof maar horen toch overal muziek en dansen of de gelegenheid zich daar nu voor leent of niet.
Kaminsky werd in 1977 geboren in de havenstad Odessa in de voormalige Sovjet-Unie (thans Oekraïne) en kreeg met zijn familie in 1993 asiel in de Verenigde Staten. Hij debuteerde in 2002 met Musica Humana en publiceerde in 2004 de succesvolle bundel Dancing in Odessa. Een bundel die hem verschillende prijzen opleverde en die in meerdere talen werd vertaald. In 2011 bracht de Azul Press onder de titel Dovenrepubliek een selectie van Kaminsky’s werk in Nederlandse vertaling uit. Kaminsky schrijft zowel in het Engels als in het Russisch. Hij stelde met Susan Harris de Ecco Anthology Of International Poetry samen en hij vertaalde poëzie van Marina Tsvetaeva en Polina Barskova. Van zijn eigen werk verschenen al in verschillende landen vertalingen.
Kaminsky heeft niet alleen als dichter, docent, vertaler en poëzieredacteur gewerkt, maar is ook bij verschillende mensenrechtenorganisaties betrokken geweest. De ‘mensenmuziek’ boeit hem uitermate en zijn poëzie is dan ook een toonbeeld van levendige tegenstrijdigheden; niets menselijks is eraan vreemd. Hij heeft een scherp oog voor de absurditeit van het bestaan, beschrijft onverbloemd grimmig- en gruwelijkheden, maar is als observator alles behalve niet betrokken. Geweld wordt door hem helder en indringend beschreven, door de onsentimentele toon in de verte verwant aan het werk van de eveneens uit Odessa afkomstige schrijver Isaak Babel, aan wie Kaminsky enkele gedichten heeft gewijd. De teneur van Kaminsky’s werk is echter totaal anders dan die van Babel; liefdevoller, optimistischer. Zijn poëzie – doorspekt met religieuze beelden, gebeden en allegorieën – toont de andere wang. Geweld en dwang worden beantwoord met liefde, muziek en dans:
[. . .]
de Staat veroordeelde hem als vijand van het volk.
Hij rende achter een trein aan met tomaten in zijn jas
en danste naakt op de tafel voor ons huis-
hij werd doodgeschoten, en grootmoeder verkracht
door de openbare aanklager, die zijn pen in haar vagina stak,
de pen die mensen tot twintig jaar veroordeelde.
Maar in de geheime geschiedenis van de woede – de stilte van één persoon
leeft voort in het lichaam van anderen – terwijl we dansen om niet om te vallen.
de Staat veroordeelde hem als vijand van het volk.
Hij rende achter een trein aan met tomaten in zijn jas
en danste naakt op de tafel voor ons huis-
hij werd doodgeschoten, en grootmoeder verkracht
door de openbare aanklager, die zijn pen in haar vagina stak,
de pen die mensen tot twintig jaar veroordeelde.
Maar in de geheime geschiedenis van de woede – de stilte van één persoon
leeft voort in het lichaam van anderen – terwijl we dansen om niet om te vallen.
© Mischa Andriessen
Vertaler: Donald Gardner
Sponsors
Partners
LantarenVenster – Verhalenhuis Belvédère