Artikel
het vertalen van een festivaldichter
Het vreemde wordt jou
29 juni 2014
Gizzi koos voor dit gedicht omdat het volgens hem wat syntaxis betreft best een eenvoudig gedicht zou zijn; perfect voor een workshop als dit. Toch kwamen de deelnemers al snel enkele onverwachte moeilijkheden tegen. De titel zorgde bijvoorbeeld al direct voor problemen. Hoe vertaal je 'Strangeness Becomes You' zonder de ambiguiteit die de zin in het Engels heeft te verliezen? En wat te doen als je die meerduidigheid niet kunt behouden? Voor welke interpretatie kies je dan? En welk Nederlands woord (of welk woord in elk van de talen waarnaar vertaald werd), vangt de betekenis van dit specifieke 'strangeness' het best?
Nog zo'n interessante regel om te vertalen: ‘Everyone’s got beer muscles / when they’re young’. Gizzi legde uit dat de uitdrukking 'beer muscles' wordt gebruikt om de agressieve en felle houding te beschrijven die sommige mensen aannemen na het drinken van te veel biertjes of andere alcoholica. Met het fenomeen 'beer muscels' zijn we waarschijnlijk allemaal wel bekend, maar biedt de eigen taal er ook een geschikt woord of passende uitdrukking voor? Zo niet, zouden we er dan een voor moeten verzinnen?
Uiteindelijk is de workshop niet alleen leuk, maar ook bijzonder productief gebleken. Gizzi's gedicht is naar verschillende nieuwe talen vertaald. Festivaldichter Charl-Pierre Naudé veertaalde het naar het Afrikaans, en Lisa Katz, webredacteur voor Poetry Internationals Israelische domein, maakt een vartaling naar het Hebreeuws. En Billy Ramsell, PI Ierland redacteur, kwam met een versie in Gaelic. Samuel Vriezen voltooide zijn Nederlandse vertaling na de tweede bijeenkomst, net in tijd voor Gizzi's belangrijkste festivalvoordracht. Gizzi heeft het gedicht daar voorgedragen en het publiek kon de gloednieuwe Nederlandse vertaling van 'Het vreemde wordt jou' via de projecties meelezen.
Ieder jaar nodigt Poetry International alle festivaldichters, webredacteuren en andere festivalgasten uit voor de vertaalworkshop tijdens welke het werk van een enkele festivaldichter wordt vertaald. Een interessante en leuke festivaltraditie die zorgt voor nieuwe vertalingen in onverwachte talen. Dit festival ging het in de workshop om de poëzie van Peter Gizzi (VS). Gizzi zelf leidde de discussie samen met Samuel Vriezen, zijn vertaler naar het Nederlands.
En hij koos voor wat leven in de brouwerij.
Als te vertalen gedicht tijdens de workshop koos Gizzi voor een nieuw gedicht, in plaats van een gedicht uit zijn festivalselectie dat al door Vriezen vertaald was: ‘Strangeness Becomes You’. Op Gizzi na zagen alle deelnemers het gedicht voor de eerste keer, en begonnen ze aan hun vertaling zonder welke voorbereiding of voorkennis dan ook.Gizzi koos voor dit gedicht omdat het volgens hem wat syntaxis betreft best een eenvoudig gedicht zou zijn; perfect voor een workshop als dit. Toch kwamen de deelnemers al snel enkele onverwachte moeilijkheden tegen. De titel zorgde bijvoorbeeld al direct voor problemen. Hoe vertaal je 'Strangeness Becomes You' zonder de ambiguiteit die de zin in het Engels heeft te verliezen? En wat te doen als je die meerduidigheid niet kunt behouden? Voor welke interpretatie kies je dan? En welk Nederlands woord (of welk woord in elk van de talen waarnaar vertaald werd), vangt de betekenis van dit specifieke 'strangeness' het best?
Nog zo'n interessante regel om te vertalen: ‘Everyone’s got beer muscles / when they’re young’. Gizzi legde uit dat de uitdrukking 'beer muscles' wordt gebruikt om de agressieve en felle houding te beschrijven die sommige mensen aannemen na het drinken van te veel biertjes of andere alcoholica. Met het fenomeen 'beer muscels' zijn we waarschijnlijk allemaal wel bekend, maar biedt de eigen taal er ook een geschikt woord of passende uitdrukking voor? Zo niet, zouden we er dan een voor moeten verzinnen?
Uiteindelijk is de workshop niet alleen leuk, maar ook bijzonder productief gebleken. Gizzi's gedicht is naar verschillende nieuwe talen vertaald. Festivaldichter Charl-Pierre Naudé veertaalde het naar het Afrikaans, en Lisa Katz, webredacteur voor Poetry Internationals Israelische domein, maakt een vartaling naar het Hebreeuws. En Billy Ramsell, PI Ierland redacteur, kwam met een versie in Gaelic. Samuel Vriezen voltooide zijn Nederlandse vertaling na de tweede bijeenkomst, net in tijd voor Gizzi's belangrijkste festivalvoordracht. Gizzi heeft het gedicht daar voorgedragen en het publiek kon de gloednieuwe Nederlandse vertaling van 'Het vreemde wordt jou' via de projecties meelezen.
© Feline Streekstra
Sponsors
Partners
LantarenVenster – Verhalenhuis Belvédère