De kleur van granaatappels, van Sergei Paradjanov

De kleur van granaatappels van Paradjanov is één van de grote klassiekers van de Sovjetcinema. De film is met zijn wonderlijke tableau vivant-achtige scènes vol religieuze symboliek en een mix van surreële en folkloristisch aandoende beelden een onvergelijkbare film. De film was bedoeld om de levensloop van de 18-eeuwse Armeense dichter Aroetjoen Sajadjan, bijgenaamd Sajat Nova (de ‘Koning van het Lied’) in beeld te brengen, maar de Armeense communistische partij verweet de filmmaker een veel te losse omgang met de levensloop van de dichter en bepaalde dat diens biografie zoveel mogelijk moest worden weggemoffeld – een beslissing die veel heeft gedaan voor het cryptische karakter van de uiteindelijke film, maar niet verhinderde dat het resulteerde in een oogverblindend arabesk portret van Sajat Nova. Paradjanov toont in zijn film vooral ‘de innerlijke wereld’ van de dichter. Hij schotelt ons een fascinerende reeks beelden en muziek voor, met flarden herinneringen aan zijn kindertijd en talloze verwijzingen naar verhalen over oorlog en lijden van het Armeense volk, plus een mengeling van religieuze ceremonies en martelaarschap, vervuld van mystieke liefde voor god, voor kunst en voor een geliefde.

Dat de filmorganisatie van de Sovejet-Unie, Goskino, de opdracht van de Armeense communistische partij aan Paradjanov aanvankelijk goedkeurde hing samen met de meertaligheid van de dichter Sajat Nova. Hij gold als een symbool van de ‘vriendschap der volkeren’ die zo belangrijk was in de sovjetideologie. De film bleef drie jaar op de plank liggen en werd daarna in een nieuwe montage verspreid. Paradjanov werd voor het gerecht gedaagd en tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Internationale druk en pleidooien van vrienden zoals Andrei Tarkovsky hielpen weinig. Hij werd een jaar eerder vrijgelaten maar kreeg een beroepsverbod dat pas in 1985 werd opgeheven. Hij kon nog twee films maken voor zijn dood in 1990.

Deze film is te bezoeken met een dagticket of festival passe-partout of met een filmticket, te boeken via de filmagenda van LantarenVenster.